1537, Big Pack Books txt, 1-5000
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Dzieje Polski p�no�redniowiecznej(1370 - 1506)Krzysztof Baczkowski�O-�WIAT KSI��KIGrupa Wydawnicza Bertelsmann MediaKOLEGIUM REDAKCYJNEKOREKTAPROJEKT GRAFICZNY KSI��KIPROJEKT OK�ADKI GRAFIKAWYB�R ILUSTRACJIJan Picszczachowicz - redaktor naczelny,Piotr Turkot - koordynator projektu,Piotr Rabiej - redaktor odpowiedzialny,A��a Sarachanowa - redaktor,Andrzej Najdcr, Jacek S�owi�ski - redakcja technicznaKrystyna D�bska-Soja, Lucyna Nowak Piotr TurkotCecylia Staniszcwska, Ewa �ukasikRafa� Gadowski, Andrzej Kowalczyk, Andrzej Najdcr, Tomasz Salwicrz, Jacek S�owi�skiKrzysztof Baczkowski, Piotr Rabiej, Piotr TurkotZDJ�CIA Archiwum FOGRY, Archiwum Pa�stwowe w Krakowie, ArchiwumUniwersytetu Jagiello�skiego, Biblioteka Krakowskiej Kapitu�y Katedralnej na Wawelu, Biblioteka Narodowa w Warszawie, Biblioteka Jagiello�ska w Krakowie, Muzeum Zamku Kr�lewskiegona Wawelu, Muzeum Narodowe w Krakowie (monety), Muzeum Narodowe w Warszawie, Muzeum Lubelskie w Lublinie, Muzeum Uniwersytetu Jagiello�skiego, Fundacja XX Czartoryskichprzy Muzeum Narodowym w Krakowie, Zak�ad Nauk Pomocniczych Historii Uniwersytetu Jagiello�skiego (odlewy piecz�ci, tak�e w tomie 2. WHP), Pawe� Czernicki, Janusz Kozina, Micha�Leszczy�ski, Piotr Maciuk, Stanis�aw Michta, Grzegorz Morek, Andrzej Najder, Jerzy Najdcr,Piotr Rabiej, Dariusz Ros�, �ukasz Schuster, Wojciech S�owakiewicz, Roman Stasiuk, Piotr Turkot,Adam Wierzba, Pawe� Zechenter, Maciej Zyba�a, Grzegorz Zygier, Teresa ��towska-HuszczaPRZYGOTOWANIE Krzysztof Baczkowski, Piotr Rabiej (kapsu�a - str. 219)KAPSU� i WYKRES�WPRZYGOTOWANIE TABLIC GENEALOGICZNYCHMAPYRafa� Gadowski, Piotr RabiejKrzysztof Baczkowski, Rafa� Gadowski, Jacek Kozak (mapy satelitarne na podstawie Global Digital Elevation Model, "U.S. Geological Survey", EROS Data Centre, 1993), Tomasz Salwierz, Jacek S�owi�skiRozstrzygni�cie na Walka o koron� czesk� , W�adys�aw III kr�lem p,(c) by FOGRA OFICYNA WYDAWNICZA, KRAK�W 1999ISBN 83-85719-35-0 komplet ISBN 83-85719-40-7 T. 3. ISBN 83-7311-075-5OFICYNA WYDAWNICZAKRAK�W, ul. Marsza�ka J�/efa Pi�sudskicgo 19l\ Grupa Wydawnicza Bertelsmann Media Warszawa, ul. Roso�a 10Spis tre�ciI. Wst�p 9II. Dziedzictwo piastowskie 11Obszar i ludno�� 11Podzia�y spo�eczne 14Ustr�j pa�stwa 2 \�ycie gospodarcze 26Kultura 29III. Czasy andegawe�skie 35Pocz�tek panowania Ludwika 35Rz�dy regent�w 40Sprawa sukcesji c�rek Ludwika w Polsce. Przywilej koszycki 44Sprawy zagraniczne. Stosunki z Rusi� i Litw� 48Bezkr�lewie (1382-1384) 51IV. Unia Polski z Litw� i wielka wojna z zakonem krzy�ackim 55Geneza unii polsko-�itewskiej 55Unia w Krewi� 61Bezpo�rednie nast�pstwa unii. Konflikt z Krzy�akamii rozlu�nienie zwi�zku z Litw� 68Mi�dzy Luksemburgami a zakonem krzy�ackim 74Nowe u�o�enie stosunk�w z Litw� 76�mier� Jadwigi. Odnowienie Uniwersytetu Krakowskiego 79W przededniu wielkiego konfliktu (1401-1409) 85Wielka wojna z zakonem krzy�ackim (1409-1411) 90V. Unia jagiello�ska mocarstwem europejskim 101Wa�ka o zacie�nienie unii i rewizj� granicna p�nocy (1412-1414) 101Polityka polska w dobie soboru w Konstancji (1414-1418) 109Mi�dzy zakonem krzy�ackim a husyckimi Czechami 115Kwestia nast�pstwa tronu w Polsce i rozw�jprzywilej�w szlacheckich 123Ostatnie lata Jagie��y (1430-1434). Powstanie �widrygie��y 133VI. Czasy W�adys�awa III Warne�czyka 139Rz�dy oligarchiczne. Pok�j brzeski w 1435 roku 139Polska a sob�r bazy�ejski l 42Rozstrzygni�cie na Litwie. Plany w�gierskie Ole�nickiego 144Walka o koron� czesk� dla Jagiellon�w (1438-1439) 146W�adys�aw III kr�lem polskim i w�gierskim (1440-1444) 150VII. Spo�ecze�stwo polskie w XV wieku i jego przemiany 161Rozw�j gospodarczy i stosunki spo�eczne 161Zmiany spo�eczno-ustrojowe w XV wieku 170Stosunki wewn�trzne na �l�sku i Pomorzu Zachodnim w XV wieku 177Kultura polska w XV wieku 182VIII. Kazimierz Jagiello�czyk. Trudne pocz�tki 197Rz�dy Kazimierza na Litwie 197Targi elekcyjne 200Utwierdzenie w�adzy monarszej w Koronie (1447-1454) 201IX. Wojna trzynastoletnia 209Opozycja stan�w pruskich przeciw Zakonowi. InkorporacjaPrus do Polski 209Finansowe i moralno-polityczne aspekty wojny trzynastoletniej 212Militarne i dyplomatyczne zmagania w latach 1454-1461 215Ko�cowy okres wojny i drugi pok�j toru�ski 222X. Walka o sukcesj� jagiello�sk� nad Dunajem i We�taw�w latach 1467-1479 227Czas przetarg�w dyplomatycznych 227Walka o koron� czesk� (1471-1474) 231Zmagania dyplomatyczno-wojskowe (1475-1479) 238XI. Sprawy Wschodu. Schy�ek panowania KazimierzaJagiello�czyka 243Litwa a Moskwa 243Problem czarnomorski 246Zagadnienie pruskie i stosunki z zachodem Europy 248Walka Jagiellon�w o koron� w�giersk� w latach 1490-1492 250XII. Spo�ecze�stwo stanowe na prze�omie �redniowieczai czas�w nowo�ytnych 253Elity polityczne za czas�w Kazimierza Jagiello�czyka 253Ko�ci� i religia 255Szlachta 259Miasto i mieszczanie 263Ch�opi i �ycie wiejskie 270Ludno�� �ydowska 274XIII. Czasy Jana Olbrachta i Aleksandra 277Przemiany ustrojowe za Jana Olbrachta 277Wykszta�cenie si� modelu ustrojowego Rzeczypospolitejza Aleksandra Jagiello�czyka 280Polityka zagraniczna Polski za Jana Olbrachtaw latach 1492-1496 284Wyprawa czarnomorska w 1497 roku i jej bezpo�rednie skutki 289Rz�dy Aleksandra na Litwie 295Sytuacja polityczna Polski i Litwy za panowania Aleksandra 299Zako�czenie 304Zestawienie wybranych �r�de� oraz literatury 307Indeks 316Wst�pr eriodyzacja dziej�w stanowi wa�ny element poznania historycznego. Z trudno�ciami, jakich nastr�cza jej stosowanie, spotka� si� musi ka�dy badacz d�u�szego odcinka dziejowego. Podzia� przesz�o�ci na okresy i podokresy wynika bowiem z okre�lonych kryteri�w, na ich wyb�r za� wp�yw ma metodologiczna postawa historyka i jego osobista wizja przesz�o�ci. St�d nie ko�cz�ce si� spory o najw�a�ciwszy podzia� chronologiczny dziej�w ojczystych.Tre�� tego tomu zamyka si� w ramach czasowych 1370 - 1505/1506. W tym miejscu szczeg�lnego wyja�nienia wymaga otwieraj�ca go cezura czasowa. Na poz�r jej uzasadnienie powinno by� bardzo proste: rok 1370 bowiem to data �mierci Kazimierza III Wielkiego, ostatniego Piasta na tronie polskim, zamykaj�ca w spos�b naturalny "okres piastowski", kt�rego schy�ek zbieg� si� ze zjednoczeniem i skonsolidowaniem pa�stwa polskiego. Okre�lenie "Polska Piast�w" sta�o si� wi�c jak gdyby has�em wywo�awczym wcze�niejszego okresu naszych dziej�w, a sama nazwa pos�u�y�a za tytu� niejednej powsta�ej dotychczas syntezy historycznej.Z drugiej jednak strony pami�ta� nale�y, �e dynastia piastowska nie wygas�a w 1370 roku. Jej linie - mazowiecka i �l�skie - przetrwa�y do XVI i XVII wieku, a w XIV wieku w�ada�y obszarami niewiele mniejszymi ni� terytorium zjednoczonego pa�stwa polskiego. �mier� nawet tak wybitnego monarchy jak Kazimierz III Wielki nie powstrzyma�a post�p�w demograficznych i gospodarczych, przemian spo�ecznych i ustrojowych, ewolucji mentalnych i kulturowych, kt�rych jako�� w ci�gu dziesi�cioleci ulega�a tylko powolnym przeobra�eniom. Zmiana dynastii mog�a pozosta� nawet d�ugo nie zauwa�ona w pewnych oddalonych od centr�w cywilizacyjnych �rodowiskach.Dlaczego wi�c dat� 1370 gotowi jeste�my uzna� nadal za wi���c� i decyduj�c� cezur�? Ot� zapocz�tkowa�a ona proces wchodzenia Polski do szerszych struktur �rodkowo- i wschodnioeuropejskich ze wszystkimi nast�pstwami tego zjawiska: spo�ecznymi, ekonomicznymi i ideologicznymi. Dwukrotnie zawierane unie polsko-Dzieje Polski p�no�redniowiecznej -----w�gierskie, trwa�a - mimo przej�ciowych nieporozumie� - unia polsko-litewska, rewindykacja ziem nadba�tyckich, kilkakrotne pr�by przechwycenia tronu czeskiego, opanowanie pod koniec tego okresu przez dynasti� koron �w. Stefana i �w. Wac�awa -wszystko to by�y elementy tworzenia przy udziale �ywio�u polskiego "Europy s�owia�skiej", "Europy jagiello�skiej", "Ma�ej Europy" o silnym poczuciu wzajemnej wsp�lnoty cel�w i d��e�, o pog��biaj�cych si� podobie�stwach ustrojowych i kulturowych. W �lad za tym sz�o - przynajmniej w obr�bie wsp�lnoty jagiello�skiej -przejmowanie przez obce dotychczas etnicznie grupy spo�eczne polskich wzor�w prawnoustrojowych i kulturowych. By� to okres zbli�enia, w ramach wsp�lnego pa�stwa, spo�eczno�ci wywodz�cych si� z zasadniczo niech�tnych sobie i pe�nych uprzedze� kr�g�w cywilizacyjno-religijnych: �aci�skiego i bizanty�skiego, a zarazem punkt wyj�cia do utrzymania - mimo zgrzyt�w, napi�� i za�ama� - owej symbiozy przez dziesi�ciolecia i stulecia. Zbli�enie to torowa�o drog� przysz�ej s�ynnej tolerancji i wolno�ci, kt�r� zas�yn�a Rzeczpospolita. Je�eli nawet proces zespolenia z Polsk� oraz promocji gospodarczej, spo�ecznej i kulturowej niepolskiej ludno�ci (Ru� halicka) zapocz�tkowany zosta� ju� za Kazimierza III Wielkiego, to jednak wielonarodowa monarchia lat 1370-1505/1506 rozwin�a ten proces na niespotykan� skal�, czym r�ni�a si� zasadniczo od jednorodnego narodowo kr�lestwa Piast�w; dlatego zas�uguje na wyra�ne wyodr�bnienie w historiografii.10Dziedzictwo piastowskiekszta�tterytorialnypa�stwaObszar i ludno��Zjednoczone przez ostatnich Piast�w Kr�lestwo Polskie swym kszta�tem terytorialnym odbiega�o daleko od obszaru monarchii Boles�aw�w z X i XII wieku. Spo�r�d pi�ciu wielkich dzielnic, ukszta�towanych na gruncie wczesno�redniowiecznych wsp�lnot plemiennych, w jego sk�ad wesz�y tylko dwie: Wielkopolska i Ma�opolska. Mazowsze uznawa�o wprawdzie zale�no�� lenn� od Korony Polskiej, ale usta�a ona wraz ze �mierci� Kazimierza III Wielkiego i zosta�a odnowiona dopiero za Jagiellon�w, �l�sk za� i Pomorze Zachodnie znalaz�y si� w granicach Cesarstwa Rzymsko--Niemieckiego, podlegaj�c stopniowej germanizacji. Zab�r Pomorza Gda�skiego przez zakon krzy�acki w pocz�tkach XIV wieku definitywnie odepchn�� Polsk� od morza, na p�tora st...
[ Pobierz całość w formacie PDF ]