131, Big Pack Books txt, 1-5000
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
tytu: "Wesele"autor: Stanisaw Wyspiaskispis trecianaliza utworu str. 2 tre str. 6Urodzony 15 I 1869 r. w Krakowie, zmary niespena 37 lat pniej, wszechstronnie utalentowany dramatopisarz, poeta, malarz, reformator teatru, by w dniu premiery "Wesela" - 16 marca 1901 r. - znanym autorem dzie plastycznych i literackich. Jednak prawdziw saw przynis mu dramat, ktry do dnia dzisiejszego cieszy si najwiksz popularnoci, jako trwaa pozycja w repertuarze polskiej sceny narodowej. GenezaBezporednim impulsem do napisania dramatu byo autentyczne wesele poety, Lucjana Rydla z Jadwig Mikoajczykwn, modsz siostr ony Wodzimierza Tetmajera. Wesele urzdzono w domu Tetmajerw 20 listopada 1900 r. lub inteligenta z wiejsk dziewczyn by jednym z serii zwizkw zawieranych zgodnie z modopolska "chopomani" wedug ktrej maestwo takietraktowano jako szans odrodzenia spoeczestwa koca XIX w. Szczeglne spotkanie pochodzcych z rnych rodowisk goci weselnych miao miejsce w listopadzie (miesicu rocznicypowstania), a Krakw (miasto artystw cieszcy si swobod tworzenia) biesiadowao z galicyjsk biedot, w ktrej yy tradycje chopskiego udziau w zrywach zbrojnych (powstanie kociuszkowskie) Kompozycja i przebieg wydarzeNastrojowo-symboliczny, peen aluzji dramat skada si z trzech aktw podzielonych na 105 scen. Akcja rozgrywa si wBronowicach, w wiejskiej izbie, w listopadow noc. Autor bardzo dokadnie prezentuje w didaskaliach1 sceneri zdarze.Akt I mona okreli jako komedi realistyczn, dwa nastpne maj charakter symboliczny, wizyjny. Obok 28 postaci autor umieci 7 "osb dramatu", rozszerzajcych akcj o plan symboliczny. S to: Chocho, Widmo, Staczyk, Hetman, Rycerz Czarny, Upir,Wernyhora.Cho postaci literackich nie mona cakowicieidentyfikowa z ich pierwowzorami, naley pamita, e Wyspiaski wiadomie wykorzysta cechy i rysy autentycznych osb przy konstruowaniu bohaterw "Wesela". I tak: ( Gospodarz toWodzimierz Tetmajer (malarz i pisarz), ( Gospodyni, siostra Panny Modej - Anna Mikoajczykwna, ona Tetmajera, ( Poet jest Kazimierz Przerwa-Tetmajer (jeden z najbardziej popularnych poetw Modej Polski), ( Dziennikarzem - Rudolf Starzewski (redaktor naczelny "Czasu"), ( Radczyni - Antonina Domaska (spokrewniona z Rydlami autorka powieci dla modziey, m.in. "Paziw krla Zygmunta), ( Zosia, Maryna i Haneczka to kuzynki Rydla. Podobnie swoje pierwowzory maj przedstawiciele wsi: Klimina, Kasper, Jako, Wojtek i Marysia. Akt I Gocie weselni, jakby dla odpoczynku od gwaru weselnego, zatrzymuj si i wymieniaj uwagi na rne tematy. Wszystkie rozmowy tocz si na tle muzyki, cechuje je sztuczna ukadno i wyranie widoczna rnica zainteresowa. Krtkie spotkania su konfrontacji postaw, pogldw i charakterw i pozwalaj okreli wystpujce osoby. Czepiec w rozmowie z Dziennikarzem zdaniem "Cz tam, panie, w polityce?" przywouje krg pierwszoplanowych zagadnie. Dziennikarz nie daje si wcign w dyskusj ("Niech na caym wiecie wojna,/ byle polska wie zaciszna/ byle polska wie spokojna"), nie uwaa chopa za odpowiedniego partnera do takich rozmw. Czepiec, zorientowawszy si w sytuacji, przypomina o znaczeniu chopw podczas powstania kociuszkowskiego, a take o tym, e panowie nie umiej wykorzysta patriotycznych tradycji chopskich. Zosia i Haneczka, modziutkie, pene radoci ycia dziewczyny, prezentuj mode pokolenie, ktre garnie si do ludu. Jasiek i Kasper to proci i szczerzy parobcy prezentujcy dowcip, wigor i zdrowy rozsdek charakterystyczny dla ludu. Wyniosa i dumna Radczyni traktuje rodowisko wiejskie zpobaaniem. Jej pytanie skierowane do Kliminy: "C ta,gosposiu, na roli?/ Czycie sobie ju posiali?" i krtkodpowied chopki: "Tym ta casem si nie siwo" - przytacza si jako dowd zupeniej nieznajomoci realiw ycia wiejskiego prezentowanej przez inteligencj. W kolejnych scenach poznajemy szczliwego, radosnego i rozkochanego w piknej onie Pana Modego oraz ho, pen rozsdku oraz naiwnej prostoty Pann Mod. Moda i inteligentna Maryna, w odpowiedzi na zaloty pustego, znuonego powodzeniem u kobiet Poety, cynika penego niewiary w ycie i sztuk, krtko stwierdza: "Przez p drwico, prze p serio/ bawi si pan galanteri". W poowie aktu na wesele przychodzi yd. Jego rozmowa z Panem Modym to pierwsza powaniejsza dysputa, sygnalizujca istotne i bolesne rnice midzy poszczeglnymi grupami spoecznymi. Okrelenie stosunku inteligencji do mniejszoci narodowych mianem przyjaci "co si nie lubi" oraz ocena chopskiego stroju Pana Modego - "Pan si narodowo bawi", wnosi do dramatu powan nut. Zmian nastroju pogbi pojawienie si Racheli, rozpoetyzowanej crki yda. Jej rozmowa z Panem Modym, sugestie, e sceneri wasnego wesela wykorzysta jako motyw poetycki oraz wyznanie modzieca: "od miesica chodz boso,/ od razu si czuj zdrowo,/ chadzam boso, z go gow; / pod spd wicej nic nie wdziewam,/ od razu si lepiej miewam - daj obraz rzeczywistego stosunku inteligencji do chopw. Ich zainteresowanie wsi ma czysto zewntrzny charakter, pozbawione jest autentycznego zaangaowania. Pomimo upywajcych godzin tempo prowadzonych rozmw nie sabnie, ale staj si coraz powaniejsze. Obecni na weselu artyci rozmawiaj o sztuce, o swoich marzeniach twrczych. Poeta zwierza si Gospodarzowi z projektu dramatu "gronego, szumnego,posuwistego". Rozmow przerywa pojawienie si Czepca i Ojca. Kiedy z kolei w rozmowie z nimi Poeta okrela si jako"urawiec", przelotem tylko bywajcy w kraju - chopi wspczuj mu takiego stosunku do ycia, instynktownie wyczuwajc, e jest w charakterze Poety jaka skaza utrudniajca mu osignicie szczcia. Czepiec radzi z prostot: "We pan sobie on z prosta, duza sccia, maa kosta". Niespodziewanie nastpuje kolejna zmiana nastroju. Wybucha ktnia o dug, ktry Czepiec winien zwrci ydowi. Przy okazji o swoje upomina si Ksidz. Gospodarz, wiadek sporu, przypomina "rok czterdziesty szsty", krwaw rze dokonan przez chopw na szlachcie. Sowa Pana Modego, ktry zna wydarzenia tamtych czasw, ale nie chce o nich pamita, wiadcz, e zdaje sobie spraw z konfliktwistniejcych pomidzy poszczeglnymi warstwami spoecznymi. "Jak to si zmieniaj ludzie" - konkluduje Pan Mody - "jak si wszystko dziwnie plecie;/ mymy wszystko zapomnieli: o tych mkach, ndzach, brudzie;/ stroimy si w pawie pira". Powag sytuacji rozadowuje pojawienie si Jaka i Kaspra, ktrzy z buta i pewnoci siebie komentuj swobodne zachowanie miejskich panienek. Na zakoczenie aktu Poeta, zgodnie z sugestiami Racheli, prosi nowoecw o zaproszenie na wesele stojcego w sadzie chochoa. Modzi przystaj na sugesti, traktujc to jako doskona zabaw, a nawet dodaj: "Sprowad jeszcze, kogo chcesz, ciesz si z nami, ciesz godami".Pojawiajce si w II akcie "Osoby Dramatu" maj zwizek z poruszanymi wczeniej motywami i wtkami. Rozmowy z nimi ukazuj w innym wietle bohaterw dramatu, ukazuj ich ukryte marzenia, lki, kompleksy i przypominaj bolesne wydarzenia z przeszoci. O pnocy przybycie nowych "goci" oznajmia Chocho.Widmo ukazuje si Marysi. Zazwyczaj odczytywane jest jako zjawa modo zmarego malarza Ludwika de Laveaux, z ktrym zarczona bya trzecia z sistr Mikoajczykwien, pierwowzr Marysi. Kolejne zjawy wydobywa bd "co si komu w duszy komu gra, co kto w swoich widzi snach". Dziennikarzowi - Staczyk, bazen ostatnich Jagiellonw, uznany za symbol stronnictwakonserwatywnego skupionego wok dziennika "Czas", redagowanego przez Starzewskiego. Spotkanie gboko porusza Dziennikarza, wlewa mu "jad goryczy w krew", przypomina o trwajcej niewoli narodowej, o niemocy trawicej zarwno spoeczestwo jak i jego samego. Do Poety, postaci niewtpliwie tragicznej, przychodzi Rycerz, Zawisza Czarny, bohater napisanej przez Kazimierza Przerw-Tetmajera fantazji dramatycznej; wzr minionej chway i mocy narodowej. Hetman - Branicki, warcho, symbol zdrady narodowej i szlacheckiej nawiedza Pana Modego. Upir - Szela, chopski przywdca krwawych rzezi galicyjskich z 1846 r. pojawia si Dziadowi (przedstawicielowi biedoty wiejskiej). Szczegln rol odgrywa jednak Wernyhora. Ukazuje si nie jednej tylko osobie i wywiera zasadniczy wpyw na dalsze wydarzenia.Wernyhora, na p legendarny Kozak, wrbita z XVIII w. przybywa z rozkazem porywajcym lud do powstania. Gospodarz otrzymuje odpowiednie polecenie i zoty rg, ktrego gos ma by znakiem do ataku. Gospodarz powierza go jednak Jakowi, ktry ma rwnie zwoa chopw . Wymownym, materialnym znakiem bytnoci Wernyhory jest zota podkowa. Akt III rozgrywa si przed witem, zmczeni gocie snuj si po izbie. Pord nich uwag zwraca odraajca posta, Nosa, dekadenta, czowieka penego niewiary izniechcenia, ktry tumi swe ale i ble alkoholem. Pord toczcych si leniwie rozmw uwag zwraca dialog toczcy si pomidzy Pann Mod a Poet. Jagusia opowiada sen w ktrym diaby wiozy j do Polski. Naiwna dziewczyna dopytuje "a kaz tyz ta Polska, a kaz ta?", na co Poeta wskazuje jej serce i wyjania: "A to Polska wanie". Wrd goci pojawia si Kuba i uwiadamia Czepcowi powag wizyty Wernyhory. Ten na prno prbuje dobudzi Gospodarza i decyduje sprowadzi uzbrojonych chopw. Kiedy za spotyka si z niedowierzaniem inteligencji grozi: "Panowie, jakeci som,/ jeli nie pjdziecie z nami,/ to my na was - i z kosami!". Gotowy do czynu Czepiec prbuje zmobilizowa Pana Modego i Poet. Pana Modego zachwyca jedynie pikno witu i nie zwaa na powag sytuacji. Otrzewiay Gospodarz przypomina sobie wydarzenia nocy, a nastrj podniecenia udziela si pozostaym gociom bronowieckim. Wszyscy oczekuj obiecanego znaku,nadsuchuj ttentu koni i nieruchomiej. Nie...
[ Pobierz całość w formacie PDF ]