140, Big Pack Books txt, 1-5000
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Aleksander Fredro - "Zemsta"spis trecianaliza utworu str. 2tre str. 6"Zemsta" Aleksander FredroNie masz nic tak zego, eby si na dobre nie przydao. Bywa zwa dryjakiew, ze czsto dobremu okazyj daje. AndrzejMaksymilian Fredro1"Zemsta" napisana zostaa w 1834 r. Pomysutworu zrodzi si ju w 1829 r. Do majtku Korczyn, ktryotrzymaa w posagu ona Fredry - Zofia2, naleao p zamku wOdrzykoniu koo Krosna (ten sam zamek sta si osnow akcjipowieci Goszczyskiego "Krl zamczyska" z 1838.Bohater tejpowieci, Machnicki, to posta rzeczywista, yjca w owym czasiew ruinach zamku odrzykoskiego ). Poeta znalaz papiery, zktrych wynikao, e o zamek ten toczy si w XVII w. dugi -przeszo 30-letni i zaarty spr pomidzy wacicielami dwu jegoczci: Janem Skotnickim - szczwanym pieniaczem i krtaczem, azawadiak i gwatownikiem - Piotrem Firlejem. Zakoczy si onpo latach prawie trzydziestu maestwem modego wojewody PiotraFirleja z kasztelanka Zofi Skotnick. Konflikt dramatycznyoparty jest na przeciwstawieniu sobie dwch kontrastowych natur:Czenika Raptusiewicza i Rejenta Milczka. Ich walka z pozorutoczy si o majtek, ale w rzeczywistoci jest zwykym,szlacheckim pieniactwem, czsto samobjcz prb postawienia naswoim. Z wtkiem naczelnym przeplataj si kolejne:zamiary maeskie Czenika,mio Klary i Wacawa,historia Papkina.I Ekspozycja (zarys gwnych spraw, zdarze, charakterw postacito 4 pocztkowe sceny aktu I) Zamiary matrymonialne Czenika wstosunku do Podstoliny.Wrogi stosunek wspwacicieli zamku.II Zawizanie akcji (5 scena aktu I)Gwatowna reakcja Czenika na widok naprawy muru.III Rozwj akcji (od 7 sceny aktu I)Ktnia i bjka przy murze granicznym.Wacaw dobrowolnym jecem Jzefa Papkina.Czenik w roli szczliwego narzeczonego.Wyzwanie Rejenta na pojedynek przez Czenika.Papkin - sekundantem Czenika.Przygotowania Rejenta do procesu przeciwko Czenikowi.Intryga Milczka - pokrzyowanie planw maeskich Czenika,Wacawa i Klary. Skutki poselstwa Papkina:przyjcie przez Rejenta wyzwania do pojedynku szlacheckiego,przekazanie listu do ssiada.Zemsta Czenika:pierwsza myl o zajedzie na dom Rejenta,kapitalna scena pisania listu,"porwanie" Wacawa i wymuszenie zgody na lub z KlarIV Punkt kulminacyjny (9 scena aktu II)Spotkanie dwu antagonistw.V Rozwizanie akcji (11, 12, 13 scena aktu IV)Interwencja Wacawa i Klary.Zgoda ssiedzka.Kady akt koczy wane wydarzenie: ( a.I: wypdzenie robotnikwz budowy,( a.II: wyzwanie na pojedynek, ( a.III: zerwanieukadw w sprawie maestwa. Podzia na sceny wynika z:pojawienia si nowej postaci, zmiany miejsca akcji, odejciajednego z bohaterw Postacie:Pierwszoplanowe:Czenik Maciej Raptusiewicz: w Polsce do koca XVIII w. urzdnikdworski opiekujcy si piwnic krlewsk, usugujcy krlowi przystole biesiadnym. Pniej ju tylko urzd tytularny i takowypeni bohater. Jednak w hierarchii urzdniczej zajmuje wysokie,9 miejsce. Jest rwnie bratem starosty a "qua opiekun i quakrewny" Klary - dysponuje pokanym majtkiem do ktrego naleylecy "za wsi zamek stary". Jego charakterowi doskonaleodpowiada nazwisko: raptus - potocznie: czowiek porywczy,popdliwy. Do szau doprowadza go prba naprawienia granicznegomuru i gotowy jest zabi swego przeciwnika, ale, gdy Rejenttchrzliwie zamyka okno, kae zapaci mularzom za odebranenarzdzia. Nie jest wic czowiekiem zym a tylko bardzogwatownym. Jak typowy szlachcic kocha si w walce i zrozrzewnieniem wspomina patrzc na "Pani Barsk" walki "podSonimem, Podhajcami, Berdyczewem, omazami". Jego ywopodkrela Papkin: "...nieomylne jego ciosy" , Podstolina iDyndalski: "...kto bd.../ Z janie panem w szranki stanie, /Tego wczenie co w nos echce." Jednak na widok znienawidzonegoRejenta powstrzymuje si przed podjciem ostatecznegorozwizania: "Nie wd mnie na pokuszenie, / Ojcw moich wielkiBoe! / Wszak, gdy wstpi w progi moje, / Wos mu z gowy spanie moe". i jako pierwszy wyciga rk na pojednanie: "Mociumpanie, z nami zgoda". Rejent Milczek to rwnie szlachcic, alew porwnaniu z Czenikiem zajmuje bardzo nisk, bo 23 pozycj whierarchii urzdniczej jest bowiem tylko rejentem. Sporzdzaakty notarialne a zatem peni poledni rol w palestrzestaropolskiej. Cechuje go zawodowa ukadno znakomiciezharmonizowana z dyspozycjami psychicznymi milczka (czowiekaskrytego, potajemnie knujcego intrygi). Przebiego i obudw peni prezentuje w scenie rozmowy z synem, ktra w obliczuprawdziwej rozpaczy Wacawa przymuszanego do maestwa zPodstolin staje si prawdziwie tragiczna. Pod "kornym licem"kryo si wic uczucie zgoa sprzeczne z pokor. Bya nimszlachecka zawzito. Szlachecka, bo trzymajca si specyficzniepojtego poczucia honoru. Rejent pomimo bowiem wrodzonego wrczskpstwa gotowy by nawet cay swj majtek zastawi, aby pokonawroga. I ten honor kaza mu przyj wezwanie Czenika mimowiadomoci, e w tej dziedzinie przeciwnik zdecydowanie nad nimgruje.Wacaw i starocianka Klara, to para klasycznych kochankw.Wacaw - pierwsz modo spdzi w Warszawie i da wda si wromans z matk. Pniej oczaruje Klar i, po kilku zaledwiespotkaniach, poczyna wysuwa coraz mielsze wymagania, co z takimwdzikiem wypomina mu Klara: "Czemu twoja mio inna / Coraznow posta bierze?" W miar jednak rozwoju wypadkw nie czekabiernie na zrzdzenie losu, lecz pewny mioci dziewczyny walczyo realizacj swojego szczcia. Klara natomiast to bardzo jeszczenaiwna dziewczyna. Kocha Wacawa, ale zdaje sobie spraw z powagisytuacji. Uczciwo i zdrowy rozsdek nie pozwalaj jej zgodzisi na lub wbrew woli rodziny: "Gdzie mnie zechcesz, znajdzieszwszdzie / Zawsze twoj - prcz w niesawie". Podstolina AnnaCzerpiesiska, sama przedstawia si Wacawowi: "Nie wiedziae,e Podstoli ? Czerpiesiski, m mj trzeci, / Niech nad duszBg mu wieci, / Zalubiwszy mnie na wiosn, / Ju w jesienilea w grobie?" Atrakcyjna i powabna gorczkowo jednak szukakolejnego ma, "By nie zosta cakiem w ndzy. / w majtekzapisany - Na czas tylko by mi dany, / A w istotnym wiecznymdarze ? Dzi (w dniu lubu) przypada szczsnej Klarze". Pani Annaumie bowiem kocha, ale i doskonale liczy, dlatego te nieprzejmuje si zbytnio zdrad Wacawa. Wie, e byt jej zabezpieczyodszkodowanie: "Ale przez to dzi nie trac - U Rejenta stotysicy..." Jzef Papkin to mistrz dziaa pozornych i blagierjakich mao. Imi jego wywodzi si od "papki" = potrawy;pieczeniarz, zuboay szlachcic, ktry yje z aski paskiej. Wkomedii: posta groteskowa, penica funkcj bazna, karykaturaludzka. Na ycie patrzy przez pryzmat przeczytanych romansw.Pieczeniarz i rezydent (ubogi krewny przesiadujcy na "askawymchlebie" u zamonej rodziny szlacheckiej, odwdziczajcy siusugami domowymi) dworski musia pochodzi z bogatej rodziny.Z czasem przehula resztki fortuny y z usug wiadczonychpowiatowym wielkociom i z gry w karty Drugoplanowe: ( marszaek"dworu" Czenika DyndalskiEpizodyczne: ( mularze Micha Kafar i Maciej Mitus, ( pachocyi hajducyAkcja utworu toczy si na przeomie w. XVIII i XIX, kiedy tojeszcze, zwaszcza na wsi, ycie pyno dawnym nurtem jak zaczasw Rzeczpospolitej. Miejscem wydarze jest prowincja,gucha i zapada, gdzie docieraj tylko echa wydarze wiatowych.KomizmHumor Fredry przypomina w niejednym humor Mickiewiczowski w "PanuTadeuszu". U obydwu twrcw stanowi on bowiem form ideowo-artystycznej oceny ludzi i obyczaju szlacheckiego. Obydwaj zciep pobaliwoci spozieraj na ludzi, o ktrych wiedz, enigdy nie odyj, e nale do niepowrotnej przeszoci i ewarto - jak czynili to wsteczni romantycy - tskni za ichminionym wiatem. Tego rodzaju humor powoduje, e nasz sd oCzeniku, Rejencie i innych osobach "Zemsty" staje si o wieleagodniejszy. niby to wynikao ze susznej oceny tych postaci.Dziki humorowi Fredro przyblia je bowiem widzowi, ukazuje ichludzkie waciwoci i sabostki tam, gdzie trudno ich oczekiwa.sytuacyjny: np. scena w ktrej Czenik ochoczo przygotowujewesele w chwili, gdy my ju wiemy, e narzeczona go zdradzia iplanuje lub z modszym zalotnikiem; a. IV, sc.10 sowny: bawidowcip lub art, ale miech wywoywa moe samo zestawienie swi powiedze np. "Mgby otru, zabi skrycie,/ A mnie jeszczemie ycie, Wic dlategom wybra ciebie" (a.I, sc.2); "Cowyrabiasz, o mj Boe! / Trzeba by mi by w rozpaczy, /ebymtylko czasu miaa" (a.II, sc.3) Jzyk i wersyfikacjaFredro mistrzowsko operuje wierszem. Prbuje odda swobodny,ywy tok jzyka potocznego i std uywa omiozgoskowcatrocheicznego, tzn. ( typu wiersza sylabotonicznego zoonego zczterech trochejw (stopa dwusylabowa z akcentem na pierwszejsylabie), ze redniwk po czwartej sylabie). Wczeniej by onpospolity w poezji ludowej i pieni. Do wikszych utworwwprowadzi go Mickiewicz w "Dziadach". Fredro te jako pierwszystosuje swoist pantomim zamiast wypowiedzi informujcych onastrojach bohatera. Np. koniec aktu II w uwadze reyserskiejczytamy: "Papkin ze skrzywion twarz i kiwajc gow (odchodzi)w drzwi rodkowe". Nie tracc nic z jego klasycznej budowydoskonale naladuje naturalny sposb mwienia operujc dugociwersu Np.: (Czenik) "C, u czarta!" (4 goski) "Ta jest ...due" (4 goski) Gwn cech jzyka Fredry jest jego: (gitko, ( swobodny tok wiersza, ( bogate wewntrznezrnicowanie stylistyczne odpowiadajce charakterom postaci. Wramach oglnego jzyka Zemsty wyrnia si zupenie odrbnestyle: Styl Rejenta - barokowa przesada, liczne zwrotypochodzenia aciskiego, znamienny styl skadni imitujcy"uczony",...
[ Pobierz całość w formacie PDF ]