142-154 6. Ochrona środowiska naturalnego, RÓŻNE WOJSKO, EKSPLOATACJA WOJSKOWYCH POJAZDÓW MECHANICZNYCH
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
6. OCHRONA ŚRODOWISKA NATURALNEGO PODCZAS EKSPLOATACJI
POJAZDÓW WOJSKOWYCH
Konstytucyjnym obowiązkiem Sił Zbrojnych RP jest obrona suwerenności i nienaruszalności terytorialnej państwa. Ewentualne działania wojenne powodować mogą między innymi ogromne zagrożenia dla środowiska. Unikając wojen zapobiega się tym zagrożeniom. W warunkach pokojowych prowadzi się przygotowania obronne, szkolenie wojsk, produkcję sprzętu wojskowego. Aktywność ta oczywiście wywiera swój negatywny wpływ na środowisko. Siły Zbrojne RP realizując politykę państwa, wypełniają przepisy prawne ustanowione dla ogółu społeczeństwa. Wymaga to nieustannego kompromisu pomiędzy wymogami ochrony środowiska a szkoleniem i działalnością wojska tak by nie ucierpiały na tym zdolności obronne Polski. Celem polityki ekologicznej państwa jest zapewnienie właściwego użytkowania środowiska, gwarantującego zrównoważony rozwój. Realizacja tego zadania jest możliwa jedynie poprzez uporządkowanie i konsekwentne działanie, przypisanie odpowiedzialności i ciągłą kontrolę
realizacji. Obowiązki i odpowiedzialność w tym zakresie regulują akty prawne ogólnopaństwowe i przepisy wewnątrz resortowe.
6.1. Regulacje prawne dotyczące ochrony środowiska
Ochrona środowiska jest konstytucyjnym obowiązkiem wszystkich obywateli i organów władzy (art. 5, art. 74, art. 86 Konstytucji RP). Polski system szeroko rozumianej, prawnej ochrony środowiska tworzy ponad 120 aktów prawnych (ustawy wraz z aktami wykonawczymi).
Szczególne miejsce w systemie prawnym ochrony środowiska zajmują ustawy:
Ø ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska. Ma ona podstawowe znaczenie dla funkcjonowanie systemu ochrony środowiska w Polsce. Określa zasady ochrony środowiska oraz warunki korzystania z jego zasobów, z uwzględnieniem
wymagań zrównoważonego rozwoju,
Ø ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach. Jest ona jedną z ustaw regulujących postępowanie z odpadami. Opisuje obowiązki wytwórcy i posiadacza odpadów; zasady ich zbiórki, składowania, transportu i unieszkodliwiania,
Ø ustawa z dnia 16 kwiecień 2004 r. o ochronie przyrody. Określa ona cele, zasady i formy ochrony przyrody ożywionej, nieożywionej i krajobrazu rozumianej jako
zachowanie, właściwe wykorzystanie oraz odnawianie zasobów przyrody i jej składników,
Ø ustawa z dnia 28 września 1991 r. o lasach. Określa ona między innymi, zasady prowadzenia gospodarki leśnej, ochrony lasów oraz zasady ich udostępnienia. Wyznacza „Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe” na zarządcę lasów stanowiących własność Skarbu Państwa,
Ø ustawa z dnia 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska. Reguluje ona sprawy kontroli i wymuszania przestrzegania prawa ekologicznego.
Dla jednostek organizacyjnych Sił Zbrojnych RP istotnym pojęciem jest teren zamknięty, zdefiniowany jako: teren, a w szczególnych przypadkach obiekt budowlany lub jego część,
dostępny wyłącznie dla osób uprawnionych oraz wyznaczony w sposób określony w ustawie
z dnia 17 maja 1989 roku – Prawo geodezyjne i kartograficzne (Dz. U. z 2000 r. Nr 100, poz. 1086 wraz z późniejszymi zmianami), niezbędny do celów obronności lub bezpieczeństwa państwa, będący w dyspozycji jednostek organizacyjnych podległych Ministrowi Obrony
Narodowej. Jednostki organizacyjne Sił Zbrojnych RP mogą w ramach swoich działań:
Ø realizować określone przedsięwzięcia (np. wykonywać obiekty fortyfikacyjne wymagające pozwolenia na budowę),
Ø prowadzić zakład (koszary są swoistym zakładem, gdyż obejmują najczęściej kilka instalacji znajdujących się na wspólnym terenie),
Ø prowadzić (eksploatować) różnorodne instalacje (np. stacjonarne warsztaty naprawcze sprzętu wojskowego, radiostacje stacjonarne oraz stacjonarne systemy radarowe itd.),
Ø eksploatować urządzenia (radiostacje na pojazdach mechanicznych, czołgi i trans-portery opancerzone, wyrzutnie rakiet itp.).
W Siłach Zbrojnych RP obowiązki i odpowiedzialność w tym zakresie ochrony środowiska regulują:
1. Decyzja nr 30 Ministra Obrony Narodowej z dnia 22 lutego 2001 r. w sprawie zasad wykonywania zadań z zakresu ochrony środowiska w resorcie ON. Nakłada ona na kierownictwo obrony narodowej, wszystkich żołnierzy i pracowników resortu obowiązek ochrony środowiska i jego zasobów; wymóg stosowania zasady minimalizowania
negatywnego oddziaływania na środowisko w procesach szkolenia wojsk oraz planowania
i realizacji innych zadań; uznaje edukację ekologiczną za integralny element każdej formy szkolenia i wychowywania w Siłach Zbrojnych RP.
2. „Polityka resortu Obrony Narodowej w zakresie ochrony środowiska” – dokument
zatwierdzony przez Ministra Obrony Narodowej w dniu 14 lutego 2002 r. Zawiera on
zasady i cele Sił Zbrojnych w zakresie ochrony środowiska oraz harmonogram realizacji tych zadań.
3. Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 26 kwietnia 2004 r. w sprawie określenia organów odpowiadających za nadzór nad przestrzeganiem przepisów o ochronie środowiska w jednostkach wojskowych i innych jednostkach organizacyjnych podporządkowanych Ministrowi Obrony Narodowej lub przez niego nadzorowanych. Określa ono między innymi kompetencje dowódców w zakresie wykonywania zadań wynikających z przepisów o ochronie środowiska oraz zakres zagadnień o istotnym znaczeniu dla zapewnienia przestrzegania przepisów o ochronie środowiska, objętych obowiązkiem okresowej sprawozdawczości.
4. Decyzja nr 109 Ministra Obrony Narodowej z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie
realizacji w Siłach Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej zadań z zakresu ochrony środowiska podczas prowadzenia wspólnych operacji i ćwiczeń w ramach Sojuszu Północnoatlantyckiego i programu Partnerstwo dla Pokoju oraz międzynarodowych i narodowych przedsięwzięć szkoleniowych. Załącznikiem do tej decyzji jest „Instrukcja realizacji zadań z zakresu ochronny środowiska podczas prowadzenia wspólnych operacji
i ćwiczeń wojskowych w ramach Sojuszu Północnoatlantyckiego i programu Partnerstwo dla Pokoju oraz międzynarodowych i narodowych przedsięwzięć szkoleniowych”.
Decyzja nakłada na dowódców (szefów, komendantów) wszystkich szczebli dowodzenia obowiązek uwzględniania problematyki ochrony środowiska w szkoleniu podległych
żołnierzy i pracowników, mając na celu wyrobienie nawyków stosowania przepisów
w tym zakresie podczas realizacji rutynowych zadań.
6.2. Zagrożenia środowiska naturalnego podczas eksploatacji pojazdów wojskowych
Jednostki wojskowe SZ RP użytkują i administrują obiekty oraz obszary, na które składają się: koszary, magazyny i składnice, poligony i place ćwiczeń, lotniska, osiedla wojskowe oraz inne obiekty. Codzienna działalność komunalna i szkoleniowa czy ćwiczebna tworzy ogromne ilości materialnych i niematerialnych zanieczyszczeń, odprowadzanych w różnej postaci jeśli nie wprost, to pośrednio do otoczenia. Tak samo więc jak obiekty infrastruktury gospodarczej i przemysłowej kraju, są one źródłem czynników oddziałujących w różny sposób na środowisko lądowe, powietrzne i wodne (odpady), tworząc charakterystyczne dla siebie zagrożenia. Działania sił zbrojnych, w tym zwłaszcza pewne rodzaje szkolenia, podczas których wykorzystuje się ciężki sprzęt bojowy i transportowy oraz ostrą amunicję, mogą wpływać destruktywnie na środowisko. Nie da się tego uniknąć, należy jednak minimalizować negatywne oddziaływania. Aktualnym wyzwaniem, stojącym przed wszystkimi armiami, jest poszukiwanie prawnych i organizacyjnych rozwiązań, tak aby zapewnić właściwe wyszkolenie żołnierzy i sprawność wojska przy jak najmniejszych negatywnych skutkach dla środowiska. Wymagają teraz coraz ostrzejsze normy i wymogi ochrony środowiska oraz opinia publiczna.
Siły zbrojne wykorzystują środowisko naturalne:
Ø wypełniając funkcje bytowo-gospodarcze – służące zapewnieniu odpowiednich warunków dla pełnienia służby i wypoczynku żołnierzy w obiektach wojskowych, w koszarach, na lotniskach, w portach, itp.,
Ø w trakcie przemieszczania się pomiędzy miejscami stałej dyslokacji oraz do miejsc ćwiczeń (szkolenia) lub innych działań czasu pokoju,
Ø podczas działalności szkoleniowej – obejmującą ćwiczenia poligonowe i szkolenia poza terenami poligonów, w ramach których wykorzystuje się technikę wojskową oraz może mieć miejsce duża koncentracja ludzi i sprzętu.
Szczególne zagrożenia dla środowiska występują podczas szkolenia bojowego wojsk. Zawsze będą występować następujące rodzaje oddziaływań:
Ø oddziaływanie związane z koncentracją określonej ilości ludzi,
Ø oddziaływanie związane z koncentracją sprzętu i prowadzonymi szkoleniami.
W trakcie ćwiczeń mogą wystąpić także nieprzewidziane sytuacje awaryjne, wypadki, katastrofy itp. W tej grupie do najistotniejszych zaliczyć można:
Ø zniszczenia drzewostanów w lasach na skutek pożarów czy przejazdu ciężkich wozów bojowych,
Ø zanieczyszczenie gruntów a zwłaszcza wód powierzchniowych lub podziemnych produktami ropopochodnymi czy innymi substancjami chemicznymi,
Ø zagrożenie środowiska hałasem i wibracjami.
Uzbrojenie i sprzęt wojskowy generują niebezpieczne (w tym specyficzne tylko dla siebie)
rodzaje czynników ekologicznie niebezpiecznych. Podczas eksploatacji pojazdów wojskowych w czasie „P” eliminuje się lub minimalizuje ich negatywny wpływ na człowieka i środowisko naturalne. W najbliższej przyszłości prawdopodobnie nie uda stworzyć się pojazdów wojskowych całkowicie „ekologicznie bezpiecznych”. Zawsze będzie istniała współzależność, w której wymagania taktyczno-techniczne stawiane uzbrojeniu i sprzętowi wojskowemu będą determinowały i wpływały negatywnie na wymogi w zakresie ekologii. Konieczność stosowania się do przepisów w zakresie ochrony środowiska musi być uwzględniana na wszystkich et...