14. les revoltes romantiques,
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
BUNTY ROMANTYCZNE
NIEDOLE FRANCJI MIESZCZAŃSKIEJ
W latach 1815-1848 weterani epopei napoleońskiej duszą się we Francji cenzusowej.
à okupacja,
à ekscesy białego terroru i zmiany pana de Villèlle obudziły wrażenie potęgi wpływów klerykalnych. Kongregacja inspiruje „politykę katolicką”
à zła sytuacja gospodarcza- nędza, śmierć (z głodu z zimna, na suchoty...)
Klęski z 1815 zaważyły ciężko i na długo na pokoleniu. Rok Stu Dni symbolizował koniec wielkiej epoki.
Po 1818 Gouvion Saint-Cyr stworzył nową armię składającą się z rojalistów
à ostrożna polityka Ludwika XVIIIà pogarda dla pokoju, który ciągle trwa.
W książkach Stendhala widoczny mit Napoleona
à brakuje okazji do wielkich czynów
Wpływ kleru-dowody (1825-27):
- uchwalenie ustawy o świętokractwie
- koronacja Karola X wg dawnych obrzędów (rekonstrukcja obrzędów z XVIIIw- dotykał skrofułów itp.)
- pokutne nabożeństwo w rocznicę śmierci Ludwika XVI
à to wywołuje nowy ludowy antyklerykalizm: w 1831 splądrowano kościół Saint-Germain l’Auxerrois i pałac biskupi
Antyklerykalny dualizm nie jest już tylko (jak w XVIIIw) mieszczański ale ogarnął tez ludową klasę miejską.
à powstawanie kapitalizmu we Francji za monarchii cenzusowej odbywa się na koszt biedaków
à postęp mechanizacji, rozwój banków, przemysłu włókienniczego i postępy w metalurgii-zyski mieszczaństwa: le Creusot, Fourchambault, Koechlingów i Wendlów
1820-22- ustawy dające francuskiemu rynkowi ochronę wygodnej bariery celnej; całkowita prohibicja
à lyońscy jedwabnicy zwiększają produkcję; za monarchii Lipcowej- przemysł bawełniany
W czasach Ludwika Filipa- roboty publiczne np. budowa kanałów, rozbudowa dróg żelaznych
(Francja zmierza za przykładem Anglii do rewolucji przemysłowej)
1846-47- bankructwo pierwszych towarzystw kolei żelaznych-rujnuje banki i wierzycieli
1846- nieurodzaj dotyka całą Europę; zaraza na ziemniaki; wielkie powodzie...
à głódà wzrost cen à rozruchy, rozbijanie transportów ziarna à kryzys przemysłu i handlu à bezrobocie à nędza miast (à 1848)
Najemnicy rolni uciekają ze wsi do manufaktur skuszeni zarobkami.
Nędza wiejska-mniej widoczna niż miejska.
à pokolenie „déracinés”
à straszne warunki pracy, małe płace, brak higieny, brak cotygodniowego odpoczynku, brak świąt, 13-15h pracy
miasta robotnicze: Lille, Rouen, Nantes, Miluza
Normandia- przemysł sukienniczy
(w 1832- epidemia cholery)
W okresie Monarchii Lipcowej wzruszono się pracą dzieci
à 1841- ustawa zabraniająca zatrudnianie dzieci do lat 8 i ograniczająca prace starszych dzieci do 8h/12h dziennie w zależności od wieku (jest to naruszenie zasady Chapeliera z 1791 o wolności pracodawcy w jego przedsiębiorstwie i jego całkowitej niezależności)
Ustawa ta jest dowodem na wpływ państwa w ustawodawstwo pracy.
Dla robotników manufaktur: „żyć znaczy nie umierać”
W 1831 tkacze lyońscy się zbuntowali przeciwko fabrykantom jedwabiu: „Chcemy żyć pracując albo umrzeć walcząc”.
Był to bunt, rozruch głodowy i żądanie praw do życia.
TREŚCI I STYLE FRANCUSKIEGO ROMANTYZMU
à wpływ niemieckiego „Sturm und Drang”, Ossjan
à niemniej ważna bitwa o Hernaniego
Romantyzm- międzynarodowy ruch literacki; postawa duchowa; reakcja na racjonalizm
Od pierwszych wierszy Lamartine’a i Hugo w 1820 do rewolucji 1848 wszystko jest naznaczone we Francji piętnem romantycznym: bitwy w salonach i w teatrze, walki o zasady i wartości, rewizja stylów życia
à spadkobiercy Rousseau i Chateaubrianda- nie tylko opis dzikiej przyrody ale też niedole jakie trapią ten wiek
à chorzy fizycznie, nieopancerzeni moralnie, niepokój, rozpacz, ucieczka od świata
W 1831 „Hernani” wygrywa wielką bitwę ery romantycznej (przeciwko przestarzałemu klasycyzmowi)
à prymat uczuciowości, wrażliwości nad rozumem
à mistrzem szkoły romantycznej jest natchnienie, wyobraźnia (nie filozofia i intelektualizm)
à malarstwo (Géricault, Delacroix; „Tratwa Meduzy”, „Wolność wiodąca lud na barykady”) , muzyka (przemawia do zmysłów nie do umysłu; Berlioz; „Potępienie”, „Rzymski karnawał”)
w Niemczech: Beethoven, Liszt, Schumann, Mendelssohn, Wagner
Paryż- Chopin, Wagner, opera, opera komiczna, Rossini, „Cyrulik Sewilski”, Meyerbeer, teatr muzyczny: Gounode, Bizet, Delibes
Pleyel i Érard- konstruują pianina, fortepiany, meble
Romantyzm i muzyka są nierozdzielne jak romantyzm i uczucie
Człowiek rom. pragnie uczuć i wielkich doznań- ucieczka od codziennego banału.
Po 1830- romantyk nie marzy o własnym losie lecz o uciśnionych narodach-pogoń za szczęściem prowadzi do rewolucji, do oswobodzenia
Bohaterem literatury rom. staje się lud.(„Katedra Marii Panny”, „Nędznicy”-Hugo, „Dzwonnicy”-Sand, „Le peuple”-Michelet)
à obfitość literatury historycznej: Guizot, Thiers, Thierry, Quinet, Michelet
MYŚL SPOŁECZNA
Romantyzm społeczny- od Saint-Simona po Prudhona i rewolucję 1848
à proletariat,
à socjalizm utopijny Saint-Simon, Thierry, Comte
Saint-Simon, Fourier- obserwacje, analizy (docenione przez Marksa)
à rozwój klasy robotniczej, która produkuje i nie ma nic
Saint-Simon; „klasa przemysłowa jest to klasa podstawowa, klasa-karmicielka społeczeństwa”; chce on powierzyć rządy tym, którzy wytwarzają
Za panowania Karola X powstaje założona przez Bazarda i Enfantina szkoła saint-simonistów- wydają dzieła mistrza, zakładają zakon robotniczy, ożywiają dziennik „Le Globe”, przekształcają się w końcu w sektę religijną
1825- czasopismo „Le Producteur”
à propaganda- słownictwo socjalistyczne wchodzi do języka codziennego
Fourier: konkurencja rodzi merkantylistyczny feudalizm, „mord na robotnikach”; proponuje swoją naukę społeczną-matematykę namiętności(nie ma nic wspólnego z socjalizmem)-Falanster-wspólnota ludzi samowystarczalnych; „prawdziwe szczęście polega na zaspokojeniu wszystkich namiętności”
Postacią dominującą nad socjalistycznymi środowiskami w przededniu 1848 roku jest P-J Prudhon („Qu’est-ce que la propriété?”, „Philosophie de la misère”)- obrońca wolności, sprawiedliwości społecznej: „własność to kradzież!”; bije w społeczeństwo merkantylistyczne i w zaborczy kapitalizm; po 1848 wdaje się w spór z Marksem; jest enfant terrible socjalizmu
Słowo „socjalizm” weszło do codziennego języka wprowadzone przez P Leroux w 1834 r.
Proletariat- nędza materialna ale też moralna à miejsce religii w nowym świecie
à Brak miejsca dla Kościoła w falansterze Fourriera, ani w Ikarii Cabeta, Prudhon jest antyklerykalny a saintsimonistyczny Kościół Enfantina to karykatura
Jedynie Buchez (saintsimonista)nie widzi przepaści między Ewangelią a demokratycznym społeczeństwem (prekursor małej grupy „Sillon”- myśl społeczno-katolicka)
à W latach 1825-30 wzrost wolterianizmu (popyt na książki filozofów XVIIIw) i antyklerykalizmu
Robotnicy nie mają niedziel ani świąt więc widzą w obrzędach jedynie rozrywkę bogaczy
Lamennais („O obojętności religijnej”- atak na mieszczański ateizm, ) ożywia demokratyczny i katolicki dzienik „Avenir”; 1834 „Paroles d’un croyant”- zbliżenie klas ludowych do Kościoła
Myśl robotnicza, myśl klasowa- zdobywa sobie samodzielne miejsce
à „jedność”- umożliwia walkę
à rozwój kas pomocy, stowarzyszeń na wypadek choroby i bezrobocia
Mimo ustawy Charpantiera powstaje organizacja robotnicza (składki, zebrania..)
à strajki (1831 i 1834 w Lyonie)
à piszą pamiętniki i w 1840 zakładają robotniczą gazetę „Atelier”- Carbon -redaktor naczelny (sympatyzująca z katolicyzmem Bucheza)-sami ją redagują i drukują- nie zgadzają się na żadną współpracę burżuazji
Stan czwarty do niedawna ignorowany stał się tematem literackim dla pisarzy romantycznych, przedmiotem badań i dyskusji dla ekonomistów zwłaszcza socjalistów oraz nową siłą we francuskim społeczeństwie.
REWOLUCJA ROKU 1848
à luty, powstanie paryżan od przedmieścia Saint-Antoine aż po ratusz
od lutego do czerwca 1848- Druga Republika
Mieszczaństwo paryskie, politycy, bankierzy, kupcy, właściciele manufaktur opowiadają się za republiką.
à kryzys gospodarczy, głód , rozruch, kryzys finansowy i przemysłowy, bankructwa i bezrobocie (1846-48)-dyskredytują rząd
W 1847 r. kampania bankietów; mnożą się publikacje (Michelet, Louis Blanc, Lamartine) budzące wspomnienie 1789- zapowiedź rewolucji lutowej
22-24 czerwca- umiarkowani republikanie tłumią rewolucję ; robotnicze powstanie zostaje zgniecione przez gwardię narodową
potem surowe represje i zmierzch republiki
Dni czerwcowe są wynikiem konfliktu między robotnikami z Warsztatów Narodowych a Konstytuantą( monarchiści i umiarkowani republikanie)
Głosowanie powszechne nie przysłużyło się republice: w kwietniu daje Zgromadzenie, wybiera prezydenta republiki-bratanka cesarza- Ludwika Napoleona Bonaparte
15 maja po upadku Blanqui i Barbèsa- rozwiązanie Warsztatów Narodowych co wywołało powstanie od Panteonu po Père-Lachaise- gwardia narodowa dowodzona przez Cavaignaca zgniotła powstanie (na przedmieściu Saint-Antoine śmierć znajduje arcybiskup Paryża)
Po 26 czerwca setki egzekucji, 25 tys. Aresztowań, tysiące deportacji.
Rządy strachu: rej wiodą Thiers, Marrast, Falloux
Rozpoczęta w zwycięskiej jedności burżuazji i klas robotniczych republika straciła w czerwcu swoje pierwotne oblicze.
Republika 1849-51;
Thiers- ustawa wyborcza, która eliminuje klasy ludowe
Ustawa Falloux z 1850- organizuje „wolność nauczania”, wprowadzenie szkół prywatnych obok publicznych; oddaje szkolnictwo publiczne pod kontrolę kleru
Książe-prezydent zostawszy cesarzem uzupełnia ustawę Falloux przez wprowadzenie przysięgi, czystkę, reformy egzaminów profesorskich, nakaz noszenia togi golenia wąsów.
W 1852- Ludwik Napoleon Bonaparte ogłasza się cesarzem- Francja za Napoleona III przezywa rewolucję przemysłową, zaznaje dobrobytu, otwiera się dla świata kolonialnego.
... [ Pobierz całość w formacie PDF ]