1550, Big Pack Books txt, 1-5000
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Stefan KieniewiczHISTORIA POLSKI 1795-1918wyd. VIII Warszawa 1996Przedmowa do smego wydaniaNiniejszy wykad dziejw porozbiorowych - to jeden z nielicznych trwaychpunktw w naszej szybko zmieniajcej si wspczesnoci. Zjawisko naprawdwyjtkowe w czasach, gdy ksika staje si przestarzaa, zanim dotrze do rkczytelnika, lub co gorzej - razi sw skrajn tendencyjnoci, bdc drobnymelementem w kolejnych bataliach partii czy aktualnych orientacji politycznych.Po krtkim okresie wszechogarniajcych dyskusji i totalnego kwestionowaniawszelkich twierdze i pewnikw wikszo ludzi zaczyna mocniej tskni douzgodnienia czy przywrcenia jakich w miar stabilnych podstaw, regu, ocen. Niemona bowiem przey caej swej egzystencji w nieustajcym kwestionowaniuwszystkiego. Tsknota ta jest szczeglnie mocna w dziedzinie wiadomocihistorycznej, w wypracowaniu obrazu i ocenie przeszoci. (W wypadku nauczycielii studentw ta potrzeba jest szczeglnie pilna, wrcz konieczna.)W ostatnich kilku latach ukazao si wiele nowych podrcznikw i zarysw dziejwPolski. Historia Polski 1795-1918 Stefana Kieniewicza wychodzi zwycisko z tychkolejnych, nieustajcych pokojowych konfrontacji. Jest to niewtpliwie zasugi pomiertnym sukcesem autora tej ksiki - najwybitniejszego badacza i popula-ryzatora dziejw porozbiorowych Polski. Profesor Stefan Kieniewicz (1907-1992),trwale zwizany z Instytutem Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego i In-stytutem Historii Polskiej Akademii Nauk, by uczniem i wietnym kontynuatoreminnych wybitnych historykw - Marcelego Handelsmana i Adama M. Skakow-skiego. Wielokrotnie powoywano go na prezesa Komitetu Nauk Historycznych,jako cieszcego si najwikszym zaufaniem polskich historykw.Efektem jego szedziesicioletnich bada nad dziejami XIX stulecia jest kilkadziesitksiek i kilka tysicy artykuw, referatw, wykadw publikowanych w kraju i zagranic. By bez adnej przesady - tytanem wietnie zorganizowanej pracy,wietnym stylist i precyzyjnie formuujcym sw myl uczonym. Kada z jegopublikacji i wszelkie recenzje jego ksiek potwierdzaj niniejsz opini. Swuwag koncentrowa na epoce polskich powsta narodowych, a szczeglnie nadziejach powstania styczniowego 1863-1864 i przeobraeniach narodu polskiegow XIX w. Stworzy obraz epoki powsta, ktry dhzgo jeszcze pozostanie powszechnieprzyjt wykadni tego wanego fragmentu naszych dziejw ojczystych.Wykad dziejw porozbiorowych Polski opracowa Profesor bardzo starannie,uwzgldniajc i podsumowujc rezultaty szczegowych bada caej rzeszy swych6 Przedmowa do smego wydaniapoprzednikw i kolegw. W kolejnych siedmiu wydaniach rzetelnie uzupeniawykaz podstawowej literatury o najwartociowsze ksiki wydawane w ostatnichlatach i w formie lakonicznej uwzgldnia rezultaty tych bada na kartach kolejnychwyda swego dziea.Ostatnie, sidme wydanie z 1987 r. ju da no znikno z pek wszystkich ksigar.A Historia Polski 1795-1918, obok dwukrotnie publikowanej syntezy powstaniastyczniowego, stanowia prawdziwe ukoronowanie wielkich bada i przemylecaego ycia wybitnego uczonego. Std - decyzja o kolejnym wydaniu.Przygotowali je dwaj uczniowie Profesora Stefana Kieniewicza - z caym pietyzmemdla dorobku Mistrza i zrozumieniem wszelkich wymogw stawianych przezhistorykw, a wicych si z tak inicjatyw. Oczywicie tekst wykadu zostaw peni zachowany, a ingerencja polegaa wycznie na starannej korekcie.Wzbogacona zostaa tablica synchronistyczna, a w wykazie najwaniejszej literaturydodano ponad 100 bardziej wartociowych publikacji, prawie wycznie z ostatnichdziesiciu lat. Uszanowano zestaw literatury opracowany przed laty przez Autora,ypomnie czytelnikowi, jak niedoskona baz dysponowa Profesor. Niewyeliminowano publikacji dawnych, ale dodano obok te najnowsze - uzupeniajcelub modyfikujce ustalenia zawarte w starszych publikacjach. Te ostatnie wzmian-kowane uzupenienia dobrze zorientuj czytelnika, jakie konkretne, zazwyczajszczegowe treci mogyby uzupeni obraz epoki wypracowany przez Autora.Fakty, opinie i twierdzenia sformuowane na kartach tej ksiki zachoway swojewalory i miejsce w wykadzie dziejw porozbiorowych. Nie wymagaj korekt nireorientacji. Mona co najwyej wskaza na konkretne zagadnienia, ktrych obrazdziki najnowszym badaniom sta si bogatszy, wyraniejszy.Nie podlega dyskusji zasadnicza konstrukcja wykadu dziejw. Profesor uznawaogromn rol oglnych uwarunkowa spoeczno-gospodarczy,ch jako jednegoz gwnych czynnikw determinujcych postawy i dziaania ludzkie, przedewszystkim - duych zbiorowoci. W podstawowych wydarzeniach gospodarczychi spoecznych widzia istotne czynniki ewolucji narodu, skadniki ksztatowania sijego wiadomoci, a zarazem wyjaniajce jego postaw i dziaania. Nigdy nietraktowa tej "bazy" jak wczeni wulgaryzatorzy historii, lecz czyni z niej istotnyskadnik lepszego poznania i zrozumienia dziejw.Gwn uwag zwraca na odtworzenie i zrozumienie mechanizmw wielkich wydarze,dziaalnoci poszczeglnych grup czy rodowisk, ale nie pomija roli wybitnychuczestnikw historycznej sceny. Przedstawiajc wydarzenia i ludzi rzetelnie prezentowawszelkie znaczce fakty, wskazywa na powody i skutki dziaa. Dziki temu- wstrzymujc si od jednostkowych ocen i sdw - gwarantowa czytelnikowi luksusformuowania wasnych opinii i ocen - na podstawie rzetelnie zgromadzonych danych.Po radykalnej zmianie sytuacji narodu polskiego i na podstawie najnowszych badamona wzbogaci wykad o polskim spoeczestwie w zaborze rosyjskim (tzn. naPrzedmowa do smego wydania 7ziemiach litewsko-biaoruskich i ukraiskich zagarnitych przez Rosj w tokurozbiorw; Krlestwo Polskie formalnie nie stanowio czci zaboru). Warto tuzasygnalizowa liberaln polityk Pawa I i Aleksandra I wobec polskiej szlachtyi inteligencji, projekty wyodrbnienia Litwy jako autonomicznego ksistwa (zdominacj ywiou polskiego) przed wojn 18I2 r. (co osabio wspprac tychrodowisk z Napoleonem w czasie tej wojny), nasilajce si aspiracje narodowei wolnociowe wrd pierwszej generacji modziey romantycznej z krgwflarecko-filomackich. Pocztkowo Aleksander I zdawa si manifestowa gotoworozszerzenia autonomicznego pastwa polskiego, m.in. poprzez poddanie KorpusuLitewskiego i czci spraw litewskich w.ks. Konstantemu. Dopiero w latachdwudziestych nastpowa coraz wyraniejszy wzrost opinii i dziaa wadz nieprzy-chylnych polskoci. Po ledztwie w sprawach filomatw nastpio radykalne osabieniewpyww ywiou polskiego na szkolnictwo w zaborze rosyjskim, a nastpnie jegostopniowa rusyfikacja. Znacznie wiksza (ale i bardziej krytyczna) jest nasza wiedzao wileskim rodowisku uniwersyteckim - coraz bardziej elitarnym, a zarazemzamknitym i nie zawsze majcym wspln postaw. Antypolska polityka wadzzaostrzya si natychmiast po likwidacji prb rozszerzenia tu powstania listopadowego.Jej pierwszymi ofiarami padli unici (wczeni do spoecznoci prawosawnej) i niszekategorie szlachty (ktrym odbierano dotychczasowe prawa).Mimo tej polityki Wilno nadal pozostawao orodkiem polskiego ycia kulturalnego.Dopiero od powstania styczniowego (po krtkiej odwily posewastopolskiej odschyku lat pidziesitych) nastpio zaostrzenie brutalnej, bezwzgldnej walkiz polskoci i forsownej rusyfikacji tych ziem.Podobnie mona wzbogaci problematyk Kocioa, jego myli i aktywnocispoecznej, ycia religijnego. Badania i publikacje ostatnich lat udowodniy, e podwadz carw i krlw pruskich nie doszo do tak typowego dla restauracjizachodnioeuropejskiej "sojuszu tronu i otarza". Antykocielna polityka obu zaborcwi demokratyzacja niszego kleru (w coraz wikszym stopniu wywodzcego si zerednich i niszych warstw spoecznych) pogbiay konflikty midzy wadzamizaborczymi a Kocioem, a zarazem kontakty midzy duchowiestwem a ruchemnarodowym. Bardzo istotn rol w ruchu konspiracyjno-niepodlegociowym w latachtrzydziestych-szedziesitych odegrao wykorzystywanie w nim niektrych formycia religijnego w celu wcigania do udziau w ruchu najszerszych rzeszspoeczestwa. Najwaniejsze z nich - to idee i propaganda polskiego agrarystycz-nego socjalizmu utopijnego, odwoujcego si do radykalnie interpretowanych ideichrzecijastwa, pisma propagandowo-programowe ksidza ciegiennego nawizu-jce do "prawdziwego wykadu nauk Jezusa Chrystusa" (w pocztkach lat czter-dziestych), patriotyczne pogrzeby i pielgrzymki na cmentarzu polskim w Mont-morency pod Paryem, a nade wszystko - manifestacje patriotyczno-religijnew latach 1860-1862 poprzedzajce wybuch zbrojnego powstania w styczniu 1863 r.8 Przedmowa do smego wydaniaDo nurtu tego mona wczy kapelanw towarzyszcych powstaczym oddziaomw walkach. Inny, ale wart odnotowania charakter miay dziaania na rzecz uboszychwarstw spoeczestwa katolickiego pod koniec ubiegego stulecia w sytuacjizmiadenia polskiego ruchu niepodlegociowego przez zaborcw. Nowym, mocnoeksponowanym w ostatnich latach elementem tej czstki dziejw kraju i Kocioastaje si brutalna likwidacja Kocioa unickiego w Krlestwie Polskim po powstaniustyczniowym. Analiza dokumentw wskazuje, e sprawa ta miaa rwnie podoei cele polityczne, a ofiarny opr i determinacja stu kilkudziesiciu tysicy unitwzasuguje choby na krtk wzmiank.Dziki badaniom naukowym konkretnych problemw w ostatnim dziesicioleciulepiej poznajemy przeobraenia polskiej myli spoeczno-politycznej, zwaszczadrugiej poowy XIX stulecia, wyraniej ni dawniej dostrzegamy rol kontaktwz francusk myl katolick - zarwn...
[ Pobierz całość w formacie PDF ]